عصب کشی

عصب کشی دندان چیست؟

عصب کشی دندان ( Root canal treatment ) – دندان دارای دو قسمت تاج و ریشه می باشد، تاج دارای قسمت بیرونی به نام مینا و یک قسمت درونی به نام عاج می باشد، درست در زیر عاج یک محظه ای وجود دارد که اطاق پالت نامیده می شود.

آیا عصب کشی دندان درد دارد؟

در پالت عصب و عروق خونی از ریشه وارد آن می گردد، زمانی که اطاق پالت در معرض عوامل میکروبی قرار نگیرد نیاز به درمان عصب نیست ولی چناچه پوسیدگی از سر مینا رد شود و به عاج برسد در این مواقع دندان ها نسبت به سرما و گرما حساس می شوند و دندان ها دچار درد شدیدی می شوند که نیاز به تهیه گرافی می باشد، انتهای ریشه دچار التهاب می شود و چناچه درمان صورت نپذیرد باعث از بین رفتن عصب شده. وقتی که دندان به اصطلاح مرد و درمان نشود انتهای ریشه شروع به عفونت می کند همراه با آبسه است پس در واقع دندانی که نیاز به عصب کشی دندان دارد همواره با درد همراه نیست.  

چه وقتی به عصب کشی دندان نیاز است؟

عصب کشی دندان فقط زمانی نیاز است که شخص بافت نرم مرکز دندان که نامش پالپ است عفونی شده است در این حالت باید عکس رادیولوژی از دندان خراب تهیه کرد برای تشخیص پوسیدگی دندان خراب. علایم ایجاد عفونت دندان در دهان شامل: 1- درد دندان هنگام میل کردن غذا یا نوشیدنی سرد و گرم 2- درد در زمان گاز گرفتن یا جویدن 3- لق شدن دندان و سیاه شدن دندان با پیشرفت عفونت ایجاد شده، این علائم اغلب با مردن دندان از بین میروم و عفونت به کانال ریشه دندان گسترش پیدا کرده و در ادامه درد آزار دهنده ای به وجود می آید. مراحل انجام عصب کشی دندان توسط یک متخصص درمان ریشه دندان معمولا نیازمند به یا دو جلسه است به دلیل دشوار بودن درمان و عفونی بودن کانال های دندان باید از دارو های تجویز شده پزشک معالج استفاده شده و یک جلسه درمان اضافی نیاز می باشد. 

مراحل عصب کشی دندان

بعد از معاینه و تهیه عکس رادیولوژی و استفاده از دارو های بی حسی برای کنترل درد در زمان درمان که ممکن است در صورت ایجاد آبسه و عفونت دندان بسیار شدید باشد پوسیدگی های دندان برداشته شده و عاج دندان برای دسترسی به پالپ باز می شود و عصب عفونی شده دندان توسط متخصص درمان ریشه خارج خواهد شد.بسته به اینکه یک دندان چه تعداد کانال یا مسیر عصبی دارد تعداد جلسات عصب کشی دندان از 1تا3 جلسه متفاوت می‌باشد. برای دندان‌های 2 و 1 کاناله معمولا 1 تا 2 جلسه و برای دندان‌های سه کاناله به طور معمول به 3 جلسه زمان نیاز می‌باشد. بعد از انجام بی‌حسی کامل ابتدا با فرز توربین مسیر عصبی باز می‌شود ( Access cavity ) که اصطلاحا،‌ اتاقک پالپ ( Pulp chamber ) برداشته شده تا به کانال عصبی دسترسی داشته باشیم. سپس با کمک فایل یا به صورت دستی یا (در این مطلب ما، فایل روتاری مورد استفاده قرار می‌گیرد) عصب از دندان خارج می‌شود در این هنگام نیاز به عکس رادیوگرافی جهت تعیین طول دقیق ریشه دادیم. سپس با شماره‌های فایل روتاری بالاتر مسیر کانال عصبی به صوت گشادتر (taper) می‌شود تا پر کردن کانال بر سهولت انجام پذیرد. پس در جلسات بعد کانال دندان پر شده و پس از آن تاج نیز پر می‌گردد. چه کردن کانال دندان با موادی به نام گوتاپرکا صورت می‌پذیرد. 

عصب کشی دندان واقعی

 پر کردن و ترمیم کردن دندان با دو روش آمالگام و کامپوزیت با انواع مواد پر کننده انجام می شود، دندانپزشک برای درمان پوسیدگی دندان قسمت های پوسیده را خارج می سازد و سپس به جای آنها از مواد پر کردن دندان استفاده می کند در ادامه این روش ترمیم دندان با انواع مواد پر کننده، مانند کامپوزیت ونیر دندان که برای اصلاح طرح لبخند نیز مورد استفاده می توانند قرار گیرد، لامینیت لیف دندان یا ونی یک روش دندانپزشکی زیبایی است که در آن یک پوسته یا لایه به رنگ دندان از جنس پرسلاین، کامپوزیت دندان، چینی یا سرامیکی بر روی سطح دندان قرار می گیرد به این ترتیب مشکلات ظاهری مینای دندان، دندان های منظم با فواصل موجود بین دندان ها، تغییر رنگ، پوسیدگی و ترک خوردگی دندان اصلاح می شود.      

عصب کشی دندان چگونه انجام می شود؟

زمانی که دندان دچار پوسیدگی شدید می‌شود و دچار درد شدید می شود و به اصطلاح مسیر عصب دندان یا (پالپ دندان) یا کانال دندان محل تجمع میکروب‌های مختلفی می‌گردد، التهاب شدیدی در پالپ (عصب) دندان ایجاد می‌گردد و این التهاب باعث افزایش حجم پالپ شده و با توجه به اینکه پالپ دندان در یک محیط بسته قرار دارد، باعث افزایش شدید روی پالپ دندان شده و این فشار به پایانه عصب دندان منتقل گشته و در دندان به مغز مخابره می‌گردد. علت این که در دندان شب هنگام تشدید می‌گردد همین فشار شدید روی پایانه عصبی است که فشار روی عروق مغزی دندان‌ها در شب بیشتر است. 

جلسات عصب کشی دندان | آیا می‌توان عصب کشی دندان را طی یک جلسه تکمیل نمود؟

بلی، امکانپذیر است به شرط آن که دندان در انتهای ریشه دچار آبسه یا التهاب مزون نشده باشد یعنی دندان ضایعه‌ای نداشته باشد در غیر این صورت نیاز به تجویز دارو و گذشت زمان برای بهبود ضایعه درمان آبسه داریم. 

عمر دندان عصب کشی شده

پس از این که درمان عصب کشی دندان انجام شد و همچنین عملیات ترمیم و پر کردن دندان نیز صورت گرفت . رعایت بهداشت دندان بسیار می تواند تاثیر گذار باشد برای افزایش طول عمر دندان عصب کشی شده. اما ذکر این نکته نیز ضروری است که اگر هر دندانی به درمان ریشه یا عصب کشی نیاز دارد ، سریعا باید عصب کشی بر روی دندان مورد نظر انجام شود زیرا برای طول عمر بیشتر دندان نتایج بهتری را در بر خواهد داشت .
نکته دیگری که خیلی برای طول عمر دندان عصب کشی شده مهم می باشد ، کیفیت جراحی و تخصص لازم دندانپزشک می باشد که امر بسیار مهمی می باشد. چون احتمال دارد به مرور زمان باکتری و میکروب به داخل دندان نفوذ کرده باشد و دندانپزشک باید این موارد را مدنظر قرار داده باشد.
در آخر هم نقش مواد ترمیمی بسیار کلیدی است، که اگر از مواد با کیفیت و دائمی برای ترمیم و پر کردن دندان استفاده شده باشد، طول عمر دندان بیشتر خواهد بود. طول عمر یک دندان عصب کشی شده می تواند 10 سال و یا بیشتر باشد، که رعایت موارد فوق در این امر بسیار تاثیرگذار است. 

درد عصب کشی دندان | درد با منشا غیر دندانی

مطالعه های انجام شده نشان داده که برخی بیماران حتی پس از انجام درمان ریشه از باقی ماندن درد شکایت دارند. یکی از مواردی که ممکن است موجب باقی ماندن احساس درد شود، تصمیم گیری نادرست دندانپزشک در تشخیص علت درد می باشد. نتایج یک مطالعه مرور ساختار یافته و متا آنالیز نشان داده است که ¾ درصد بیماران از باقی ماندن درد حتی تا زمان های طولانی پس و درمان ریشه شکایت دارند که از آن میان 56 درصد از بیماران دارای درد با منشا غیر دندانی بوده اند. این امر اهمیت تشخیص منشا درد و نیز توجه به علایمی که موجب می شود تا دندانپزشک به عامل غیر دندانی درد شک کند را مورد تأکید قرار می دهد. 

مراحل عصب کشی دندان عفونی همراه با درد

دندانپزشک در صورت مواجهه با موارد زیر باید به وجود منشا دندانی برای درد بیمار تردید کرده و احتمال عامل غیر دندانی برای درد بیمار را نیز مدنظر قرار دهد:  الف- نیافتن عامل موضعی به عنوان منشا درد 
ب- کیفیت متفاوت درد 
پ- درد مداوم و بدون تغییر و اظهار درد در هر دو سمت فک 
ت- احساس درد در چندین دندان به طور همزمان 
ث- عدم تغییر در درد بیمار به دنبال تزریق موضعی مواد بی حسی 
و- پاسخ طبیعی به آزمون های حرارتی 
ج- عدم تغییر در احساس درد بیمار به دنبال تحریک دندان با آزمونهای حرارتی و پری اپیکال 
ح- عدم پاسخ به درمان های دندانپزشکی انجام شده 
خ- احساس درد در مفصل فکی گیجگاهی و یا عضله های اطراف
لازم به ذکر است که بیماران دارای درد با منشا غیر دندانی اغلب یک یا چند مورد از موارد فوق را دارا می باشند و کمتر امکان دارد که یک بیمار تمام موارد و نشانه های ذکر شده را داشته باشد. به همین جهت دندانپزشک باید با به خاطر سپردن این موارد، هنگام معاینه سؤال هایی را در این زمینه مطرح نماید تا بر اساس پاسخ بیمار نسبت به تشخیص خود اطمینان حاصل کند. 

منشا درد برای درمان عصب کشی

گاهی اوقات دندانپزشک با وجود شکایت بیمار از درد دندانی، هیچ گونه دندان پوسیده یا با پر کردگی عمیق در دهان بیمار نمی یابد. همچنین ارزیابی پریودنتال و رادیو گرافیک بیمار نیز حاکی از احتمال درگیری پالپ دندان نمی باشد. در چنین مواردی دندانپزشک باید به درد با منشا غیر دندانی مشکوک گردد. 

انواع درد در عصب کشی دندان

دردهای با منشا دندانی اغلب نبض دار بوده و متناوب می باشند در حالی که برخی بیماران از درد، سوزشی و یکنواخت و غیر ضربانی شکایت دارند که در این موارد دندانپزشک باید به درد با منشا غیر دندانی مشکوک شود. دردهای دندانی اغلب دوره های حاد و مزمن دارد. اما اگر بیماری از درد مداوم و بدون تغییر و به مدت طولانی شکایت دارد، باید به وجود درد با منشا غیر دندانی مشکوک شد. همچنین در سایت mayoclinic اطلاعات کاملی وجود دارد . 

احساس درد در چندین دندان به طور همزمان

چنانچه بیماری به طور همزمان در چند دندان احساس درد نماید و به خصوص نشانه ای حاکی از درگیری پالپی این دندان ها وجود نداشته باشد، دندانپزشک باید به درد با منشا غیر دندانی مشکوک شود. همچنین بیمار ممکن است از بروز این دردها به همراه سر درد شکایت داشته باشد. 

پس از تزریق مواد بی حسی باز هم درد وجود دارد!

در صورتی که دندانپزشک نتواند با آزمون های تشخیصی رایج علت درد را مشخص کند اغلب از روش های دیگری نظیر استفاده از بی حسی موضعی کمک گرفته می شود. در مواردی که به دنبال تزریق بی حسی درد بیمار بر طرف نشود، دندانپزشک باید به درد با منشا غیر دندانی مشکوک شود. 

عدم بی حسی دندان برای درمان عصب کشی

به طور معمول دندان هایی که زنده باشند به آزمون های حرارتی (سرما و گرما) پاسخ می دهند. اگر پالپ دندان دچار آماس شده باشد، اغلب میزان پاسخ به آزمون های حرارتی تحت تأثیر قرار می گیرد. در بسیاری از موارد دندان های دچار مشکل، پاسخ شدید تری را نسبت به سرما در مقایسه با دندان های کنترل (بدون پوسیدگی و سالم) نشان می دهند.حتی گاهی مواقع دندان به شدت به گرما حساس است در حالی که درد با سرما تسکین پیدا می کند. در صورتی که دندان یا دندان های مشکوک در پاسخ به تحریکهای حرارتی پاسخ متفاوتی نسبت به دندان های کنترل نشان ندهند، دندانپزشک باید نسبت به درد با منشا غیر دندانی مشکوک گردد.  

عدم تغییر در احساس درد بیمار حتی با تحریک دندان ها

گاهی اوقات برخی دندان های بیمار نسبت به تست های حرارتی پاسخ بیشتری نسبت به دندان های کنترل نشان می دهند، اما این حساسیت مشابه با دردی که بیمار از آن شکایت دارد نیست. در چنین حالتی ممکن است در واقع هر دو مشکل حساسیت پالپی و درد با منشا غیر دندانی وجود داشته باشد. از آنجا که به طور معمول درد غالب، شکایت اصلی بیمار است، دندانپزشک ابتدا باید بر شکایت اصلی بیمار متمرکز شود. اگر آماس محدود به فضای پالپ باشد، بیمار نسبت به آزمون های پری اپیکال (حساسیت به دق و لمس) حساسیتی را گزارش نمی کند. چنانچه دندانپزشک نتواند با استفاده از تست های حرارتی و حساسیت به دق و لمس، دردی را که شکایت اصلی بیمار محسوب می شود مشابه سازی نماید، باید نسبت به درد با منشا غیر دندانی مشکوک شود. 

عدم پاسخ به درمان عصب کشی دندان

گاهی بیمار با وجود مراجعه های مکرر و بر خلاف دریافت درمان های متفاوت و متنوع، بهبودی پیدا نکرده و اظهار می دارد که درمان های انجام شده تأثیری بر دردی که شکایت اصلی وی محسوب می شده، نداشته است. در این صورت دندانپزشک باید به درد با منشا غیر دندانی مشکوک گردد. 

احساس درد در فک و عضله های اطراف

بیمار ممکن است متوجه شده باشد که با لمس عضله ها به خصوص عضله های باز کننده دهان و یا مفصل فکی۔ گیجگاهی درد را احساس می نماید و این مطلب را با دندانپزشک خود در میان بگذارد. به همین جهت دندانپزشک باید به شکایت اصلی و تاریخچه ای که بیمار ذکر می کند به دقت گوش دهد.